Tragična životna priča mađarskog ginekologa koji je izmislio pranje ruku

Pranje ruku, a naročito temeljna dezinfekcija, nije bila redovna praksa u domaćinstvima, pa čak ni u medicinskim ustanovama.

Važnost higijene ruku ustanovljena je tek sredinom 19. veka, kada je Mađar Ignac Zemelvajs, ginekolog po profesiji, 1846. godine počeo da radi na Odeljenju za porodilje bečke Opšte bolnice.

Nedugo nakon što je počeo da radi u ovoj bolnici uočio je veliku stopu smrtnosti porodilja na svom odeljenju. Čak 30 odsto pacijentkinja je umiralo nakon porođaja od porođajne groznice.

Zemelvajs je napravio poređenje sa drugim odeljenjem koje su umesto lekara vodile babice i ustanovio da nešto nije u redu.

Ubrzo nakon što je započeo svoje prvo malo ali važno istraživanje, Zemelvajs je uvideo da postoji veza između higijene ruku i stope smrtnosti porodilja.

U naredne dve godine Zemelvajs je sproveo veliko istraživanje u kojem je medicinskom osoblju naredio da pre svih zahvata opere ruke i dezinfikuje ih rastvorom hlora.

U medicini je tada bila uobičajena praksa da se nad svim umrlim licima izvodi autopsija. Tada još uvek nije bilo poznato da su naše ruke, bez pranja, pune bakterija, pa između seciranja leša i porođaja lekari nisu dezinfikovali ruke.

Zbog tog neznanja porodilje su obolevale i u velikoj meri umirale.

Nakon sporovoženja mera doktora Zemelvajsa, da se pre svake operacije u rastvoru hlora operu ruke i hirurški instrumenti koji koriste, smrtnost porodilja se automatski smanjila sa 12,3 na 1 odsto.

Međutim, zbog ovog otkrića, istraživač je naišao na bes i negodovanje starijih kolega. Bilo je i onih koji su ga podržali, ali mnogi su pokušavali da ga na sve načine diskredituju.

Mladi ginekolog je implicitno doveo u pitanje ustaljenu praksu bečkih lekara koji su poticali mahom iz viših društvenih slojeva.

Pojedini lekari nisu mogli da shvate da pored toga što leče pacijente istovremeno mogu da im naude. Mnogi nisu želeli niti smeli da priznaju tačnost Zemelvajsovog otkrića, jer bi to značilo da su odgovorni za smrt mnogih pacijentkinja.

Izbijale su žučne rasprave koje su završavale time da su mu lekari govorili da umišlja i fantazira.

Zemelvajsu, na nagovor njegovih protivnika, nije produžen ugovor 1849. godine u bečkoj Opštoj bolnici i on se vratio u Peštu. Tamo je nastavio sa radom, dopisivao se sa kolegama iz Hajdelberga i Kila i objavljivao stručne radove o infekcijama koje se javljaju ukoliko nema redovnog pranja i nužne dezinfekcije ruku.

Nedovoljno priznat i iscrpljen od neprekidnih borbi sa svojim protivnicima, smešten je u pshijatrijsku bolnicu Debling pored Beča gde je umro pod nerazjašnjenim okolnostima.

Ime „Zemelvajs“ nije ušlo samo u sve istorijske i medicinske udžbenike već i u rečnike mnogih jezika.

Postoji izraz „Zemelvajs refleks“ koji opisuje momentalno odbacivanje nekog novog naučnog saznanja odnosno informacije u korist ustaljene prakse bez prethodne provere ili razmišljanja o njoj.

Zemelvajs i danas važi za „Oca pranja ruku“ i „Spasitelja majki“.