Stogodišnjica prisajedinjenja Vojvodine Kraljevini Srbiji (4)

Značajne godišnjice iz nacionalne istorije

Dan pre Velike narodne skupštine u Novom Sadu 24. novembra 1918. u Rumi je održan Zbor izaslanika narodnih veća Srema, koji je sazvao dr Žarko Miladinović i na kom se okupilo oko 700 delegata.


Srem je Nagodbom Mađara i Hrvata 1868. činio celinu sa Slavonijom i kao takav bio deo Trojedne kraljevine Hrvatske, Slavonije i Dalmacije, pa nije smatran delom Vojvodine.

Teritorija Srema je u to vreme bila mnogo veća nego danas i prostirala se duž toka Dunava sve do Vukovara. Zbor u Rumi je doneo Rezoluciju kojom je zatraženo da se ostvari jedinstvena i demokratski uređena država Srba, Hrvata i Slovenaca pod dinastijom Karađorđevića uz očekivanje od Narodnog vijeća SHS u Zagrebu da se što pre formira zajednička vlada sa sedištem u Beogradu.

U slučaju plemenskog ili političkog cepanja Narodno veće u Sremu se odlučilo za neposredno prisajedinjenje Srema Kraljevini Srbiji. Ova Rezoluciju je predata Predsedništvu Velike narodne skupštine u Novom Sadu od strane delegacija rumskog Zbora.

Velika narodne skupštine Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena u Banatu, Bačkoj i Baranji održana je 25. novembra 1918. u Grand hotelu Majer na novosadskom Glavnom trgu. Skupštini je prisustvovalo 757 poslanika koji su predstavljali slovensko stanovništvo iz 211 opština Banata, Bačke i Baranje. Po nacionalnom sastavu bilo je 578 Srba, 84 Bunjevca, 62 Slovaka, 21 Rusin, tri Šokca, dva Hrvata, ali i šest Nemaca i jedan Mađar.

Među poslanicima bilo je i sedam žena. Palanački srez su predstavljali Jevrem Miškov, Jakov Bozotski, Ljubiša Marcikić, dr Borislav Uvalić, Stevan Vlajkov (Stara Palanka); Stanko Protić, Velja Milić, Franc Kilbertus, Daša Šijačić, Stevan Jovanov (Tovariševo); Dušan Mokrić, Dragojlo Pajić, Andriš Benča (Silbaš); Toša Gajić, Branko Stefanović (Despotovo); Mladen Đurošević (Obrovac).

Na Velikoj narodnoj skupštini prisutni su bili i predstavnici Srpskog narodnog odbora iz Novog Sada, predstavnici Srema, te nekoliko srpskih i francuskih oficira koji su bili u Novom Sadu. Predlog Odluke pročitao je Jaša Tomić, a njen najvažniji deo je glasio:

„Priključujemo se Kraljevini Srbiji, koja svojim dosadašnjim radom i razvitkom ujemčava slobodu, ravnopravnost, napredak u svakom pravcu, ne samo nama, nego i svima slovenskim, pa i neslovenskim narodima koji s nama zajedno žive“.

Skupština je izabrala Veliki narodni savet, kojem je izvršni organ bila Narodna uprava. Narodni savet je činilo 50 članova, izabranih iz redova poslanika ove Skupštine. Narodni savet je donosio potrebne uredbe i naredbe, postavlja je Narodnu upravu i vršio nadzor nad njom. Narodnu upravu činili su odseci: 1. Politički poslovi 2. Unutrašnji poslovi 3. Pravosuđe 4. Prosveta – škola i crkva 5. Finansije 6. Saobraćaj 7. Privreda 8. Prehrana i snabdevanje 9. Socijalne reforme 10. Narodno zdravlje 11. Narodna odbrana.

Sedište Saveta i Uprave je bilo u Novom Sada, a u Savet je ušlo 35 Srba kao i 15 poslanika drugih nacionalnosti. Skupštini se na kraju obratio slovački poslanik Jan Grunjik, koji je pročitao izjavu Skupštine zastupnika slovačkih opština u Bačkoj, Banatu i Sremu, kojom oni potvrđuju svoje pripajanje novoj državi.

Na kraju, otpevane su himne: srpska, hrvatska i jugoslovenska, kao i pesma „Or’o klikće sa visine”, ali je umesto pominjanja Svetozara Miletića naveden Petar Karađorđević. U danima nakon Skupštine izabrana je Narodna uprava, čiji je predsednik postao dr Jovan Lalošević advokat iz Sombora, a zamenik kompozitor Petar Konjović. Time su bili konstituisani organi privremene vlasti u Vojvodini, čiji je mandat trebalo da istekne kada nova država uspostavi svoju punu i na zakonu zasnovanu vlast.

Jaša Tomić i rimokatolički sveštenik iz Subotice Blaško Rajić su bili na čelu delegaciju koja je otišla u Beograd i koju je primio regent Aleksandar Karađorđević i predstavnici Vlade Kraljevine Srbije. Oni su Odluke Velike narodne skupštine primili „sa punim zadovoljstvom i odobrenjem”.

Tako je uspešno ostvaren jedan viševekovni san dela srpskog naroda, i to onog dela koji je na sebe preuzeo ulogu da bude predvodnik Srba u vremenima kada srpska država nije postojala. Ratni uspesi Kraljevine Srbije i visoka nacionalna svest prečanske Srbije naterali su čak i nikad Srbima sklone velike sile na priznanje da je Vojvodina deo države Srbije.

Ostavi odgovor

Molimo vas unesite komentar
Unesite vaše ime ovde