Rođendan najstarije kulturne institucije srpskog naroda

Matica srpska osnovana je na današnji dan pre 193 godine. Ovo je šest najvažnijih stvari koje bi trebalo da znate o najstarijoj književnoj, kulturnoj i naučnoj instituciji srpskog naroda.

Osnivanje

Matica srpska osnovana je 16. februara 1826. godine u Pešti. Razlozi za osnivanje bili su, između ostalog, potreba nacionalne homogenizacije, prosvećivanja, kao i izdavanja srpskih knjiga.

Osnivači

Maticu srpsku osnovali su Srbi iz Pešte Gavrilo Bozitovac, Jovan Demetrović, Josif Milovuk, Petar Rajić, Andrija Rozmirović, Georgije Stanković i Jovan Hadžić.

Prvi predsednik Matice srpske bio je pravnik i književnik Jovan Hadžić, a prvi formalno izabrani sekretar pravnik i novinar Teodor Pavlović.

Uzor za druge slične institucije 

Matica srpska od osnivanja predstavlja ustanovu svesrpskog, sabornog karaktera. Po uzoru na nju, udruživaće se kasnije i drugi slovenski narodi u svoje Matice, preuzimajući od nje ime, a u velikoj meri i program. Takve su bile Matica češka, Matica ilirska i Matica lužičkosrpska.

Prelazak u Novi Sad

Sedište Matice srpske se nalazilo u Pešti do 1864. godine, kada je preseljena u Novi Sad. Nakon preseljenja iz Pešte u Novi Sad, razvija se prosvetiteljska i izdavačka delatnost, štampa se značajna serija „Knjige za narod“, množe se stipendijske zadužbine i legati, raspisuju književni konkursi, a sve jače postaje i prožimanje sa kulturom u slobodnoj Srbiji.

[wonderplugin_slider id=26]

Međuratni period

Prvi svetski rat je značajno osiromašio Maticu srpsku, u međuratnom periodu ona dobija na naučnoj snazi svojih saradnika. U Matici srpskoj tada objavljuju Jovan Cvijić, Mihailo Pupin, Milutin Milanković, Aleksa Ivić, Jovan Erdeljanović i mnogi drugi. U toku Drugog svetskog rata, Matica srpska se nije javno oglašavala, a nakon rata joj je oduzeta gotovo sva imovina.

Matica srpska danas

U posleratnom periodu ona nastavlja da se razvija prevashodno u značajnu naučnu ustanovu, da bi danas imala preko 3000 saradnika, stotinjak naučnih projekata, devet naučnih časopisa i sedam naučnih odeljenja – za književnost i jezik, za društvene nauke, za prirodne nauke, za likovne umetnosti, za scenske umetnosti i muziku, kao i Leksikografsko i Rukopisno odeljenje.

[wonderplugin_slider id=67]